Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Skip Navigation LinksArşiv (September 2006) > Ekonomide Gündem
Ekonomide Gündem
Ekonomide Gündem Dünya / Eylül 2006
Avrupa ekonomisi büyüme ve enflasyon açmazında
Uzun sü­re­dir can­sız bü­yü­me oran­la­rıy­la can sı­kan Av­ru­pa eko­no­mi­si, 2006’nın ikin­ci çey­re­ğin­de­ki per­for­man­sıy­la umut ver­di. 25 üye­li Av­ru­pa Bir­li­ği’nin eko­no­mi­si, Ni­san-Ha­zi­ran ara­sı­nı kap­sa­yan üç ay­lık pe­ri­yot­ta, 2005’in ay­nı dö­ne­mi­ne gö­re %2,6 ora­nın­da bü­yü­dü. Bu bü­yü­me özel­lik­le ih­ra­cat, tü­ke­ti­ci ta­le­bi ve özel ya­tı­rım­lar­da­ki ar­tış­lar sa­ye­sin­de ger­çek­leş­ti. Av­ro pa­ra bi­ri­mi­ni kul­la­nan 12 ül­ke­nin oluş­tur­du­ğu av­ro böl­ge­sin­de­ki bü­yü­me ora­nı ise, ay­nı dö­nem­ler ara­sın­da son 6 yı­lın en yük­sek dü­ze­yi­ne çı­ka­rak %2,4 ola­rak ger­çek­leş­ti. Öte yan­dan, av­ro böl­ge­sin­de bü­yü­me ve ener­ji fi­yat­la­rın­da­ki ar­tı­şın et­ki­siy­le enf­las­yon teh­di­di ar­tı­yor. Av­ru­pa Mer­kez Ban­ka­sı, Tem­muz’da %2,4 ola­rak açık­la­nan yıl­lık enf­las­yon ra­kam­la­rı­nı %2’ye çek­mek­te ka­rar­lı. Ban­ka bu ne­den­le fa­iz oran­la­rı­nı çey­rek pu­an da­ha ar­tı­ra­rak %3’e yük­selt­ti. An­cak Ban­ka’nın he­de­fi­ne ula­şa­bil­me­si için, ye­ni ye­ni fi­liz­le­nen bü­yü­me­den de bir par­ça ödün ver­me­si ge­re­ki­yor.
 
Konut sektöründe “lale devri” sona eriyor
Son beş yıl­da dün­ya eko­no­mi­sin­de­ki en dik­kat çe­ki­ci un­sur­lar­dan bi­ri ko­nut sek­tö­rün­de ya­şa­nan ge­niş ta­ban­lı ve et­ki­le­yi­ci bü­yü­me ol­du. Ko­nut fi­yat­la­rın­da­ki ar­tış ve sek­tör­de­ki can­lan­ma, özel­lik­le, Ang­lo­sak­son ola­rak ta­bir edi­le­bi­le­cek ABD, İn­gil­te­re ve Avus­tral­ya gi­bi ge­liş­miş ül­ke­ler­de tü­ke­tim ta­le­bi ve eko­no­mik bü­yü­me­ye çok cid­di bir des­tek sağ­la­dı. Son on yıl­da re­el ko­nut fi­yat­la­rı­nın düş­tü­ğü Ja­pon­ya ve Al­man­ya gi­bi OECD ül­ke­le­rin­de ise, bü­yü­me ve tü­ke­tim har­ca­ma­la­rı di­ğer­le­ri­ne gö­re ol­duk­ça za­yıf kal­dı. Ko­nut sek­tö­rün­de ya­şa­nan can­lan­ma­da ge­liş­miş ül­ke­ler­de fa­iz oran­la­rı­nın, ta­ri­hin en dü­şük se­vi­ye­le­ri­ne çe­kil­me­si et­ki­li ol­muş­tu. An­cak, kü­re­sel fa­iz ar­tı­rım­la­rıy­la bir­lik­te sek­tör­de­ki can­lı­lı­ğın da so­na er­me­ye baş­la­dı­ğı­na da­ir işa­ret­ler ço­ğa­lı­yor. Özel­lik­le ABD’de ko­nut sek­tö­rü eko­no­mi­de­ki ya­vaş­la­ma­ya ön­cü­lük edi­yor. Uz­man­lar ül­ke­de­ki ko­nut sek­tö­rü­nün bu yıl %9 ila %12 ora­nın­da da­ra­la­ca­ğı­nı tah­min edi­yor­lar.
 
Marka değerini en çok Google artırdı
Bu­si­ness­we­ek der­gi­si ve bir da­nış­man­lık şir­ke­ti olan In­ter­brand ta­ra­fın­dan ya­pı­lan dün­ya­nın en de­ğer­li 100 mar­ka­sı araş­tır­ma­sı­nın so­nuç­la­rı açık­lan­dı. Bu­na gö­re, 2006’da Co­ca-Co­la 67 mil­yar do­lar­lık mar­ka de­ğe­riy­le ilk sı­ra­yı ko­ru­du. Co­ca-Co­la’yı Mic­ro­soft ve IBM iz­ler­ken, son bir yıl­da en bü­yük çı­kı­şı in­ter­ne­tin vaz­ge­çil­mez si­te­si Go­og­le yap­tı. 8 yıl ön­ce bir ga­raj­da iki ar­ka­daş ta­ra­fın­dan ku­ru­lan Go­og­le’ın mar­ka de­ğe­ri son bir yıl­da %46 ar­tar­ken, fir­ma sı­ra­la­ma­da 24’ün­cü­lü­ğe yük­sel­di. Go­og­le’dan son­ra en iyi çı­kı­şı, Star­bucks ve bir in­ter­net ma­ğa­za­sı olan eBay yap­tı. 2006’da en çok kay­be­den fir­ma­lar ise, üçü de ABD’li olan iç­ki fir­ma­sı Gap (%22), oto­mo­bil üre­ti­ci­si Ford ve elek­tro­nik eş­ya üre­ti­ci­si Ko­dak ol­du. Lis­te­ye gi­ren fir­ma­la­rın ül­ke­le­re gö­re da­ğı­lı­mın­da ise ABD açık ara ön­de bu­lu­nu­yor. İlk 100 fir­ma­nın 51’ini ABD’li şir­ket­ler oluş­tu­rur­ken, ikin­ci sı­ra­da 9 fir­ma ile Al­man­ya, üçün­cü sı­ra­da ise 8’er fir­ma ile Ja­pon­ya ve Fran­sa yer al­dı. Lis­te­de İn­gil­te­re ve İs­viç­re’nin 5’er, İtal­ya’nın 4, Hol­lan­da ve Gü­ney Ko­re’nin ise 3’er fir­ma­sı bu­lu­nu­yor.
 
Londra dünyanın en pahalı kenti
Dün­ya üze­rin­de­ki 71 met­ro­po­lün ha­yat pa­ha­lı­lı­ğı, üc­ret­ler, sa­tın al­ma gü­cü ve ça­lış­ma sa­at­le­ri açı­sın­dan kar­şı­laş­tı­rıl­dı­ğı bir ça­lış­ma, Lon­dra’nın 2006’da dün­ya­nın en pa­ha­lı şeh­ri ol­du­ğu­nu gös­te­ri­yor. Araş­tır­ma­ya gö­re, ha­yat pa­ha­lı­lı­ğın­da Lon­dra’yı New York, Os­lo, Tok­yo ve Zü­rich ta­kip edi­yor. Geç­ti­ği­miz se­ne 28’in­ci sı­ra­da olan İs­tan­bul ise, sı­ra­la­ma­da 35’in­ci­li­ğe ge­ri­le­di. Sı­ra­la­ma­nın en al­tın­da Bue­nos Ai­res, Mum­bai ve Kua­la Lum­pur yer alı­yor. Sa­tın al­ma gü­cü sı­ra­la­ma­sın­da ise Zü­rich, Ce­nev­re, Dub­lin ve Los An­ge­les ilk sı­ra­lar­da yer alı­yor. Sa­tın al­ma gü­cü­nün bir baş­ka kı­yas­la­ma­sı da in­san­la­rın bir ki­lo pi­rinç ala­bil­mek için or­ta­la­ma ne ka­dar ça­lış­ma­sı ge­rek­ti­ği­ne gö­re ya­pı­lı­yor. Ör­ne­ğin Zü­rich, Lon­dra ve­ya Sydney’de bir ki­lo pi­rinç al­mak için sa­de­ce 5 da­ki­ka ça­lış­mak ye­ter­li olur­ken; Del­hi, İs­tan­bul ve Ca­kar­ta’da bu sü­re 36 da­ki­ka­ya ka­dar çı­kı­yor. Araş­tır­ma, As­ya­lı iş­çi­le­rin Ba­tı Av­ru­pa­lı­la­ra gö­re yıl­da 50 gün da­ha faz­la ça­lış­tı­ğı­nı da or­ta­ya ko­yu­yor.
 
İnternet ticareti hızla büyüyor
İn­ter­ne­tin ha­ya­tı­mız­da­ki ye­ri gi­de­rek ar­tar­ken, in­san­lar ma­sa­la­rı­nın ba­şın­dan kalk­ma­dan alış­ve­riş yap­ma­nın ra­hat­lı­ğı­na da alış­ma­ya baş­ladı. Araş­tır­ma şir­ke­ti Min­tel’in bir ra­po­ru­na gö­re, geç­ti­ği­miz yıl Av­ru­pa’da in­ter­net­ten ya­pı­lan sa­tış­la­rın mik­ta­rı, bir ön­ce­ki yı­la gö­re %51 gi­bi yük­sek bir oran­da ar­ta­rak 40,2 mil­yar av­ro­ya yük­sel­di. Bu ra­kam he­nüz Av­ru­pa pe­ra­ken­de sek­tö­rü­nün yıl­lık ci­ro­su­nun %2’si­ne te­ka­bül et­se de Men­tel, sek­tö­rün önü­müz­de­ki 5 yıl­lık dö­nem­de hız­la bü­yü­ye­ce­ği­ni tah­min edi­yor. 2010 yı­lın­da sek­tö­rün iş­lem hac­mi­nin 115 mil­yar av­ro­ya, pe­ra­ken­de sek­tö­rü içe­ri­sin­de­ki pa­yı­nın ise %5’e yük­sel­me­si bek­le­ni­yor. Ay­rı­ca, 2005’te Av­ru­pa’da in­ter­net­ten en çok alış­ve­ri­şi 9,79 mil­yar av­roy­la İn­gi­liz­le­rin yap­tı­ğı, on­la­rı 9,71 mil­yar av­ro ile Al­man­la­rın ta­kip et­ti­ği be­lir­len­di.
 
Asya ve Latin Amerika dev şirketleriyle geliyor
Son yıl­lar­da eko­no­mik bü­yü­me ve ya­tı­rım­lar­da Ba­tı­lı ül­ke­le­ri ge­ri­de bı­ra­kıp ser­ma­ye­dar­lar için ca­zi­be mer­ke­zi ha­li­ne ge­len ge­liş­mek­te olan ül­ke­ler, ar­tık dev şir­ket­le­riy­le de Ba­tı’ya ra­kip ol­ma­ya baş­la­dı. Bu­gün dün­ya­nın en bü­yük 200 şir­ke­ti ara­sın­da ge­liş­mek­te olan ül­ke­ler­den 16 dev fir­ma yer alı­yor. Rus­ya’nın Gaz­prom’u pi­ya­sa de­ğe­ri en yük­sek şir­ket­ler sı­ra­la­ma­sın­da Mic­ro­soft’u ge­çe­rek 3. sı­ra­ya yer­le­şir­ken; Çin’in Chi­na Mo­bi­le’ı İn­gi­liz GSM de­vi Vo­da­fo­ne’a fark at­mış du­rum­da. Bre­zil­ya, Çin, Rus­ya, Hin­dis­tan ve Hong Kong men­şe­li 16 şir­ke­tin top­lam içe­ri­sin­de­ki pa­yı ise %9’a ulaş­tı. Bu oran 10 yıl ön­ce sa­de­ce %3 se­vi­ye­sin­dey­di.

Tavsiye Et
Ekonomide Gündem Türkiye / Eylül 2006
Türkiye mini krizi atlattı
Tür­ki­ye pi­ya­sa­la­rı, Ma­yıs ve Ha­zi­ran ayın­da ya­şa­nan dal­ga­lan­ma­nın ar­dın­dan da­ha ra­hat ne­fes al­ma­ya baş­la­dı. YTL do­lar ve av­ro kar­şı­sın­da ye­ni­den güç top­lar­ken, bor­sa en­dek­si de bu kez, dü­şe kal­ka da ol­sa, tek­rar yük­se­li­şe geç­ti. Dal­ga­lan­ma son­ra­sın­da sert tep­ki ve­re­rek fa­iz­le­ri 4 pu­an ar­tı­ran Mer­kez Ban­ka­sı, pi­ya­sa­la­rın sa­kin­leş­me­si ve or­ta va­de­li enf­las­yon gö­rü­nü­mün­de­ki kıs­mî iyi­leş­me­yi se­bep gös­te­re­rek fa­iz­le­ri %17,25’de bı­rak­tı. Ün­lü İn­gi­liz ga­ze­te­si Fi­nan­ci­al Ti­mes da Tür­ki­ye’nin mi­ni kri­zi at­lat­tı­ğı­nı, Ma­yıs ve Ha­zi­ran’da gü­ven­li li­man­la­ra yol alan ya­ban­cı ya­tı­rım­cı­la­rın ge­ri dön­me­ye baş­la­dı­ğı­nı yaz­dı. Vin­cent Bo­land im­za­lı ma­ka­le­de, enf­las­yon­da­ki ar­tı­şın ya­tı­rım­cı­lar için te­dir­gin­lik ya­ra­tan bir ko­nu ol­du­ğu da vur­gu­lan­dı. Bo­land’ın ya­ban­cı ya­tı­rım­cı­la­ra hi­tap eden şu cüm­le­sin­den ise, asıl der­si Tür­ki­ye’nin çı­kar­ma­sı ge­re­ki­yor: “Son dal­ga­lan­ma­lar ya­tı­rım­cı­la­ra, iç ko­şul­lar ne ka­dar iyi­le­şir­se iyi­leş­sin, Tür­ki­ye’de­ki pi­ya­sa den­ge­le­ri­nin dış fak­tör­le­re bağ­lı ol­du­ğu­nu bir kez da­ha ha­tır­lat­tı.”
 
İşsizlik azaldı ama problemler devam ediyor
Son 4 yıl­da eko­no­mi­de ke­sin­ti­siz de­vam eden bü­yü­me­ye rağ­men, hâ­lâ bir hay­li yük­sek sey­re­den iş­siz­lik ora­nın­da ilk de­fa bu yı­lın ikin­ci çey­re­ğin­de be­lir­gin bir dü­şüş kay­de­dil­di. Ni­san, Ma­yıs, Ha­zi­ran ay­la­rı­nı kap­sa­yan 2006’nın ikin­ci çey­re­ğin­de iş­siz­lik ora­nı %8,8’e ge­ri­le­di. Bu ra­kam, kriz yı­lı olan 2001’in üçün­cü çey­re­ğin­den bu ya­na gö­rü­len en dü­şük iş­siz­lik ora­nı­na te­ka­bül edi­yor. Geç­ti­ği­miz yı­lın ay­nı dö­ne­min­de ise iş­siz­lik ora­nı %9,2 se­vi­ye­sin­dey­di. İkin­ci çey­rek­te iş­siz sa­yı­sı ge­çen yı­lın ay­nı dö­ne­mi­ne gö­re 79 bin ki­şi aza­la­rak 2 mil­yon 215 bin ki­şi­ye dü­şer­ken, top­lam is­tih­dam edi­len­ler 22 mil­yon 860 bin ki­şi ol­du. Ta­rım dı­şı sek­tör­de ise is­tih­dam ge­çen yı­lın ay­nı dö­ne­mi­ne gö­re 917 bin ki­şi art­tı. Ne var ki, Tür­ki­ye’nin iş­gü­cün­de­ki ya­pı­sal prob­lem­ler ol­du­ğu gi­bi de­vam edi­yor. Bun­la­rın en önem­li­le­rin­den bi­ri olan genç nü­fus­ta­ki iş­siz­lik te­dir­gin edi­ci bo­yut­lar­da bu­lu­nu­yor. An­ka­ra Ti­ca­ret Oda­sı’nın ha­zır­la­dı­ğı bir ra­po­ra gö­re, Tür­ki­ye’de 15-24 yaş gru­bun­da­ki 12,2 mil­yon genç­ten 4,7 mil­yo­nu ne oku­la gi­di­yor, ne de ça­lı­şı­yor.
 
İkinci 500’de tablo parlak değil
İs­tan­bul Sa­na­yi Oda­sı (İSO), İkin­ci 500 Bü­yük Sa­na­yi Ku­ru­lu­şu 2005 Yı­lı Ra­po­ru’nu açık­la­dı. İSO’nun ikin­ci 500 bü­yük lis­te­sin­de ilk sı­ra­yı geç­ti­ği­miz yıl 69,4 mil­yon­luk üre­tim­den net sa­tış hâ­sı­la­sıy­la Ve-Ge Has­sas Kâ­ğıt al­dı. Ve-Ge, 2004 yı­lın­da lis­te­nin 217’nci sı­ra­sın­da yer alı­yor­du. Ve-Ge’yi 68,7 mil­yon YTL ile Bel­de­ya­ma Mo­tor­lu Va­sı­ta­lar Sa­na­yi ve Ti­ca­ret A.Ş. ve 68,6 mil­yon YTL ile Tek­nik Alü­min­yum Sa­na­yi A.Ş. iz­le­di. Ra­po­ra gö­re, 2005’te ikin­ci 500’ün top­lam net hâ­sı­la­sı 22 mil­yar do­la­ra ula­şır­ken, bu şir­ket­le­rin GSMH’ye yap­tı­ğı kat­kı %1’de kal­dı. İlk 500 şir­ke­tin GSMH’ye yap­tı­ğı kat­kı ise da­ha ön­ce %13 ola­rak açık­lan­mış­tı. 2005 yı­lın­da ikin­ci 500 bü­yük sa­na­yi ku­ru­lu­şu­nun üre­tim­den sa­tış­la­rı sa­bit fi­yat­lar­la %1,9 ora­nın­da ar­tar­ken, ilk 500’de ise bu ar­tış %2,2 ol­du. Ra­po­ru açık­la­yan İSO Baş­ka­nı Ta­nıl Kü­çük, 2005’in ikin­ci 500 için ilk 500’e gö­re da­ha olum­suz geç­ti­ği­ni di­le ge­tir­di. Ta­nıl, “Top­lam borç­la­rın pa­yı art­tı, sa­tış kâr­lı­lı­ğı kü­çül­dü, kâr­lı­lık ve kay­nak ya­rat­ma­da­ki sı­kın­tı de­rin­leş­ti” de­di.
 
İş dünyasında beklentiler bozulmadı
Müs­ta­kil Sa­na­yi­ci ve İşa­dam­la­rı Der­ne­ği (MÜ­Sİ­AD)’nin her al­tı ay­da bir iş dün­ya­sı tem­sil­ci­le­riy­le ger­çek­leş­tir­di­ği Kon­jonk­tür De­ğer­len­dir­me An­ke­ti’nin so­nuç­la­rı açık­lan­dı. An­ket so­nuç­la­rın­da, eko­no­mi­de son bir­kaç ay­da ya­şa­nan ve da­ha çok pa­ra pi­ya­sa­la­rı­nı et­ki­le­yen dal­ga­lan­ma­nın üre­tim he­def­le­ri­ne olum­suz yan­sı­ma­dı­ğı ve bek­len­ti­le­rin bo­zul­ma­dı­ğı gö­rü­lü­yor. An­ke­te ka­tı­lan işa­dam­la­rı, şir­ket­le­ri­nin üre­tim, sa­tış ve kâr­lı­lık he­def­le­rin­de cid­di bir de­ğiş­me ol­ma­dı­ğı­nı di­le ge­tir­di­ler. İş dün­ya­sı, dal­ga­lan­ma son­ra­sı enf­las­yon he­de­fi­nin tut­ma­ya­ca­ğı­nı, an­cak enf­las­yo­nun %9-10 ara­lı­ğın­da ger­çek­le­şe­ce­ği­ni ön­gö­rü­yor. Re­el sek­tör tem­sil­ci­le­ri kur­da ya­şa­nan dü­zelt­me­nin de dış ti­ca­ret den­ge­si­ne olum­lu yan­sı­ma­sı­nı ve ca­ri açı­ğı azalt­ma­sı­nı bek­li­yor. Ku­run 1,55 se­vi­ye­sin­de is­tik­ra­ra ka­vuş­ma­sı­nın olum­lu ola­ca­ğı­nı be­lir­ten işa­dam­la­rı, kur­da de­ğer­len­me­nin aleyh­le­ri­ne ol­du­ğu­nu da vur­gu­lu­yor­lar.
 
Dünya Bankası: Türkiye’de yolsuzluk azaldı
Dün­ya Ban­ka­sı’nın yol­suz­luk dü­zey­le­ri­ni iz­le­yen ra­por­lar se­ri­si­nin üçün­cü­sü “Ge­çiş Sü­re­cin­de Yol­suz­luk­la Mü­ca­de­le 3 - Kim Ba­şa­rı­lı ve Ne­den?” ya­yım­lan­dı. 2002-2005 dö­ne­mi­ni kap­sa­yan bu ra­po­ra gö­re, ge­rek Tür­ki­ye’de ge­rek­se Do­ğu Av­ru­pa ve Or­ta As­ya böl­ge­le­rin­de yol­suz­luk­la mü­ca­de­le ko­nu­sun­da önem­li iler­le­me kay­de­dil­di. Ka­mu iha­le­le­ri­nin iyi­leş­ti­ril­me­sin­de ise, bü­tün ül­ke­ler­de rüş­vet ve yol­suz­luk ko­nu­la­rı­na oran­la da­ha az bir ge­liş­me kay­de­dil­di. Tür­ki­ye, iş or­ta­mın­da ve ka­mu ala­nın­da yap­tı­ğı re­form­lar­la yol­suz­luk­la mü­ca­de­le­de iler­le­me ve rüş­vet olay­la­rı­nın azal­ma­sı gi­bi kri­tik ko­nu­lar­da, kar­şı­laş­tır­ma ya­pı­lan di­ğer ül­ke­le­rin önün­de yer al­dı. Ay­rı­ca mah­ke­me­ler­de­ki yol­suz­luk olay­la­rın­da di­ğer ül­ke­ler­de iyi­leş­me gö­rül­mez­ken, Tür­ki­ye bir “is­tis­na” oluş­tur­du ve bu ko­nu­da iyi­leş­me sağ­la­dı.
 
GSM pazarı hızlı büyüyor
1994’te 80 bin abo­ne ile baş­la­yan cep te­le­fo­nu pa­za­rı 11 yıl­da 550 kat bü­yü­dü ve 2005’te abo­ne sa­yı­sı 44 mil­yo­na ulaş­tı. Te­le­ko­mü­ni­kas­yon Ku­ru­mu (TK)’nun açık­la­dı­ğı, GSM pa­za­rı ve­ri­le­ri­ne gö­re, abo­ne sa­yı­sı­nın hız­la bü­yü­me­ye de­vam ede­rek 2011 yı­lın­da 54,5 mil­yo­na ulaş­ma­sı bek­le­ni­yor. An­cak, Av­ru­pa’da cep te­le­fo­nu abo­ne­le­ri­nin nü­fu­sa ora­nı %80’ler se­vi­ye­sin­dey­ken, ül­ke­miz­de bu oran he­nüz %60’lar­da. Ay­rı­ca, TK ra­po­run­da, abo­ne sa­yı­sın­da­ki hız­lı ar­tı­şa rağ­men, pa­zar­dan el­de edi­len ge­lir­le­rin bek­le­nen dü­zey­­de ol­ma­dı­ğı­ di­le ge­ti­ri­li­yor. Son 6 yıl­lık dö­nem­de abo­ne sa­yı­sı 10 kat ar­tar­ken, GSM ge­lir­le­ri sa­de­ce 3,9 kat art­tı. Do­la­yı­sıy­la, kul­la­nı­cı ba­şı­na el­de edi­len ge­lir­ler önem­li mik­tar­da düş­tü. Bu­nun en önem­li ne­den­le­rin­den bi­ri­si, Tür­ki­ye’de cep te­le­fo­nu kul­la­nı­cı­la­rın­dan alı­nan yük­sek ver­gi­ler.

Tavsiye Et