Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Skip Navigation LinksArşiv (October 2008) > Dünya Siyaset > ABD’nin savaşı Pakistan’a kayıyor
Dünya Siyaset
ABD’nin savaşı Pakistan’a kayıyor
Ebru Afat
PA­KİS­TAN, Ey­lül ayın­da Ame­ri­kan ve İn­gi­liz ma­li pi­ya­sa­la­rın­da ya­şa­nan çö­kün­tü­nün to­zu du­ma­nı ara­sın­da, ta­ri­hi­nin bel­ki de en kri­tik dö­ne­mi­ne ka­pı açan ge­liş­me­le­re ma­ruz kal­dı. Ön­ce Pa­kis­tan’ın Af­ga­nis­tan sı­nı­rın­da­ki aşi­ret­ler böl­ge­si­ne ABD ta­ra­fın­dan dü­zen­le­nen ka­ra ope­ras­yo­nu gel­di. Ar­dın­dan da ül­ke, baş­kent İs­la­ma­bad’da ya­ban­cı­la­rın yo­ğun ola­rak kal­dı­ğı Mar­ri­ott Ote­li’ne dü­zen­le­nen ve “Pa­kis­tan’ın 11 Ey­lül’ü” ola­rak ni­te­len­di­ri­len kor­kunç te­rör sal­dı­rı­sıy­la sar­sıl­dı.
 
ABD-Pa­kis­tan İliş­ki­le­rin­de Kı­rıl­ma
Ame­ri­kan Özel Kuv­vet­le­ri’ne bağ­lı ekip­le­rin 3 Ey­lül sa­ba­hı Peş­tun aşi­ret­le­rin ya­şa­dı­ğı Pa­kis­tan’ın Af­ga­nis­tan sı­nı­rın­da­ bir köy­de sak­la­nan Ta­li­ban ve el-Kai­de mi­li­tan­la­rı­na kar­şı dü­zen­le­di­ği ka­ra ha­re­ka­tı, iki ül­ke iliş­ki­le­rin­de dö­nüm nok­ta­sı ola­bi­lir. Zi­ra ope­ras­yon ABD’nin Pa­kis­tan top­rak­la­rın­da, üs­te­lik de Pa­kis­tan­lı yet­ki­li­le­rin bil­gi­si ve ona­yı ol­mak­sı­zın ger­çek­leş­tir­di­ği ka­mu­oyu­na açık ilk ka­ra ha­re­ka­tı ni­te­li­ği­ni ta­şı­yor. Mi­li­tan­la­rın ya­nın­da 20 ka­dar si­vi­lin de ölü­mü­ne ne­den olan bu ope­ras­yo­nun ar­dın­dan Ame­ri­kan ca­sus uçak­la­rı­nın ay­nı böl­ge­ye bir­kaç gün aray­la ger­çek­leş­tir­di­ği ha­va sal­dı­rı­la­rı so­nu­cun­da da on­lar­ca si­vil ha­ya­tı­nı kay­bet­ti.
ABD’nin Af­ga­nis­tan po­li­ti­ka­sın­da yap­ma­yı plan­la­dı­ğı de­ği­şik­lik­le­rin bir par­ça­sı olan 3 Ey­lül ope­ras­yo­nu, Ge­or­ge Bush yö­ne­ti­mi­nin Af­ga­nis­tan ve Irak’tan son­ra­ üçün­cü cep­he­yi Pa­kis­tan’da aç­tı­ğı­nın bir işa­re­ti. An­cak ABD’nin Af­ga­nis­tan’da Ta­li­ban ve el-Kai­de kar­şı­sın­da ya­şa­dı­ğı çö­kü­şün Pa­kis­tan’a yan­sı­ma­sı şek­lin­de yo­rum­la­na­bi­le­cek bu gi­ri­şi­me, baş­ta Ge­nel­kur­may Baş­ka­nı Eş­fak Ka­ya­ni ol­mak üze­re Pa­kis­tan or­du­su bü­yük tep­ki gös­te­ri­yor. ABD’nin mü­da­ha­le­si, Pa­kis­tan’ın ege­men­li­ği­ni dün­ya­nın gö­zü önün­de ih­lal et­mek­le kal­mı­yor, Peş­tun mil­li­yet­çi­li­ği­ni kış­kır­tıp Pa­kis­tan oto­ri­te­le­ri­ne yö­ne­lik öf­ke­yi art­tı­rı­yor ve yi­ne Af­ga­nis­tan sı­nı­rın­da­ki Be­lu­cis­tan eya­le­tin­de­ki ay­rı­lık­çı­lı­ğı güç­len­dir­me­ teh­li­ke­si­ni ba­rın­dı­rı­yor.
Bu de­ği­şik­li­ğin Ara­lık 2007’de uğ­ra­dı­ğı sui­kast­ta ha­ya­tı­nı kay­be­den Pa­kis­tan es­ki baş­ba­ka­nı Be­na­zir But­to’nun eşi Asıf Ali Zer­da­ri’nin, is­ti­fa eden Ge­ne­ral Per­vez Mü­şer­ref ye­ri­ne cum­hur­baş­ka­nı se­çil­di­ği bir sı­ra­da gün­de­me gel­me­si de dik­kat çe­ki­ci. Ni­te­kim 6 Ey­lül’de par­la­men­to ta­ra­fın­dan cum­hur­baş­ka­nı se­çi­len ve 9 Ey­lül’de ye­min ede­rek gö­re­vi­ne baş­la­yan Zer­da­ri, kol­tu­ğu­na otu­rur otur­maz ken­di­ni tam bir çık­ma­zın için­de bul­du. Eşi But­to’nun ABD’ye ver­di­ği Ta­li­ban ve el-Kai­de ile Mü­şer­ref’ten da­ha sert mü­ca­de­le et­me sö­zü­nün va­ri­si Zer­da­ri, za­ten bu yön­de adım­lar ata­cak­tı. Fa­kat ABD’nin bu mü­ca­de­le­ye Pa­kis­tan’ı ade­ta bir muz cum­hu­ri­ye­ti ko­nu­mu­na in­dir­ge­r şe­kil­de dâ­hil ol­ma­sı, Zer­da­ri’nin ha­re­ket ala­nı­nı ol­duk­ça da­ral­tı­yor.
Pe­ki ama ABD’nin bu ta­vır de­ği­şik­li­ği­nin ar­ka­sın­da ne ya­tı­yor? 80’ler bo­yun­ca Af­ga­nis­tan’ı iş­gal eden Sov­yet­ler Bir­li­ği’ne kar­şı sa­va­şan mü­ca­hit­le­ri ve bu­gün el-Kai­de adı­nı alan olu­şu­mu CI­A ile Pa­kis­tan is­tih­ba­rat teş­ki­la­tı ISI bir­lik­te ör­güt­le­miş­ler­di. Ke­za Pa­kis­tan’ın 90’lar­da Af­ga­nis­tan’ı kon­trol et­mek için Peş­tun aşi­ret­le­ri ara­sın­da Ta­li­ban’ı ya­pı­lan­dır­ma­sı­na da ABD des­tek ver­miş­ti. An­cak 2000’de Bush yö­ne­ti­mi­nin ik­ti­da­ra gel­me­siy­le he­ge­mon­ya­sı­nı sert güç kul­la­na­rak kur­ma dö­ne­mi­ne gi­ren ABD’nin, yük­se­len güç­ler Çin ve Hin­dis­tan ile ye­ni­den aya­ğa kal­kan Rus­ya kar­şı­sın­da Af­ga­nis­tan’a yer­leş­mek is­te­me­si den­ge­le­ri de­ğiş­tir­di. 11 Ey­lül’ün aç­tı­ğı ala­nı de­ğer­len­di­ren ABD, 7 Ekim 2001’de Af­ga­nis­tan’a mü­da­ha­le­si­ni baş­lat­tı. 
Af­ga­nis­tan’a İn­gil­te­re ile bir­lik­te mü­da­ha­le eden ABD, el-Kai­de li­de­ri Usa­me bin La­din’e ev sa­hip­li­ği ya­pan ve 90’la­rın so­nun­dan be­ri ül­ke­yi kon­trol eden Ta­li­ban’ı kı­sa sü­re­de de­vir­di ve Ka­bil’e yer­leş­ti. 2003’te Af­ga­nis­tan’da­ki ulus­la­ra­ra­sı gü­cün ko­mu­ta­sı­nı dev­ra­lan NA­TO’nun şem­si­ye­si al­tın­da 30.000 Ame­ri­kan, 8.000’e ya­kın da İn­gi­liz as­ke­ri gö­rev ya­pı­yor. Fa­kat Irak’ta kıs­men de ol­sa bir is­tik­rar sağ­la­ma­yı ba­şa­ran ABD, Af­ga­nis­tan’ın gü­ne­yin­de ve do­ğu­sun­da hâ­ki­mi­yet ku­ra­mı­yor. Ge­rek Ame­ri­kan ge­rek­se de di­ğer NA­TO güç­le­ri, Ta­li­ban, el-Kai­de ve 1979’da­ki Sov­yet iş­ga­lin­den be­ri ken­di mev­zi­sin­de çar­pı­şan Gul­bet­tin Hik­met­yar li­der­li­ğin­de­ki Hizb-i İs­la­mi’den ge­len sal­dı­rı­lar kar­şı­sın­da ağır ka­yıp­lar ve­ri­yor.
Bu du­rum kar­şı­sın­da Af­ga­nis­tan po­li­ti­ka­sı­nı ye­ni­le­me ih­ti­ya­cı du­yan Bush yö­ne­ti­mi, 2009 ba­şın­da Af­ga­nis­tan’a 8.000 as­ker da­ha gön­der­me ka­ra­rı al­dı. Af­ga­nis­tan’da­ki Ame­ri­kan güç­le­ri­nin ko­mu­ta­nı Ge­ne­ral Da­vid McKi­er­nan ise en az 15.000 ek as­ke­re da­ha ih­ti­yaç du­yul­du­ğu­nu söy­lü­yor. 18 Ey­lül’de Lon­dra’da ya­pı­lan ve 26 NA­TO üye­si ül­ke­nin sa­vun­ma ba­kan­la­rı­nın ka­tıl­dı­ğı top­lan­tı­da Was­hing­ton, müt­te­fik­le­rin­den Af­ga­nis­tan’ı is­tik­ra­ra ka­vuş­tur­mak için 20 mil­yar do­lar is­te­di. ABD Af­ga­nis­tan’a yıl­da 6 mil­yar do­lar yar­dım ya­pı­yor. Bu­na as­ke­rî har­ca­ma­lar de ek­len­di­ğin­de Af­ga­nis­tan, ma­li kri­ze gi­ren Ame­ri­kan eko­no­mi­si için tam bir ka­ra de­lik ha­li­ne ge­li­yor.
ABD’nin en ya­kın müt­te­fik­le­rin­den bi­ri olan Pa­kis­tan’a yö­ne­lik bu ye­ni tav­rı­nın ar­ka­sın­da iş­te bun­lar ya­tı­yor. Özel­lik­le Pa­kis­tan’ın aşi­ret­ler böl­ge­sin­de­ki Ku­zey ve Gü­ney Ve­zi­ris­tan, el-Kai­de’nin ey­lem­le­ri­ne lo­jis­tik des­tek sağ­lı­yor ve “Ame­ri­kan ve NA­TO güç­le­ri­ni Af­ga­nis­tan’dan çı­kar­ma” mis­yo­nu­nu pay­la­şan Pa­kis­tan ve Af­gan Ta­li­ban’ı ara­sın­da bir köp­rü iş­le­vi gö­rü­yor. Şim­di­ye ka­dar Ta­li­ban ve el-Kai­de güç­le­riy­le Pa­kis­tan top­rak­la­rın­da yüz yü­ze ça­tış­ma­la­ra gir­mek­ten ka­çı­nan, bu­ra­la­ra ara sı­ra dü­zen­le­di­ği ha­va sal­dı­rı­la­rı ile ye­ti­nen ABD, Ta­li­ban üze­rin­de­ki kon­tro­lü­nü ta­ma­men yi­tir­mek is­te­me­yen ISI’ye de ar­tık gü­ven­me­di­ği için doğ­ru­dan mü­da­ha­le et­me yo­lu­nu ter­cih et­miş gö­rü­nü­yor.
 
Pa­kis­tan Ken­di 11 Ey­lül’ünü Ya­şı­yor
Pa­kis­tan’ı 20 Ey­lül ak­şa­mı vu­ran kor­kunç sal­dı­rı, bü­tün bu tep­ki ve en­di­şe­le­ri hak­lı çı­kart­tı. Ak­şam sa­at­le­rin­de İs­la­ma­bad’da­ki Mar­ri­ott Ote­li’ne bom­ba yük­lü araç­la ger­çek­leş­ti­ri­len te­rör sal­dı­rı­sı so­nu­cu ara­la­rın­da ya­ban­cı­la­rın da bu­lun­du­ğu 50’yi aşkın ki­şi ha­ya­tı­nı kay­be­der­ken 300’e ya­kın ki­şi de ya­ra­lan­dı. Mar­ri­ot Ote­li’ni ha­ra­be­ye çe­vi­ren sal­dı­rı­la­rı üs­le­nen İs­lam Fe­da­ile­ri ad­lı az bi­li­nen ör­güt, Ame­ri­kan he­def­le­ri­ne yö­ne­lik sal­dı­rı­la­ra son ver­mek için ön­ce­lik­le ABD-Pa­kis­tan iş­bir­li­ği­nin bit­me­si­ni is­te­di. Pa­kis­tan İçiş­le­ri Ba­ka­nı Rah­man Ma­lik, sal­dı­rı­dan Cum­hur­baş­ka­nı Zer­da­ri ile Baş­ba­kan Yu­suf Rı­za Gey­la­ni’nin son an­da kur­tul­du­ğu­nu, Mec­lis Baş­ka­nı’nın bu lüks Ame­ri­kan ote­lin­de ver­di­ği if­tar ye­me­ği­nin ye­ri­nin son da­ki­ka­da de­ğiş­ti­ril­di­ği­ni du­yur­du. An­cak ote­lin Pa­kis­tan­lı iş­let­me­ci­si­nin söz­cü­sü bu­nu ya­lan­la­dı.
Baş­kan aday­la­rı Cum­hu­ri­yet­çi John McCa­in ile De­mok­rat Ba­rack Oba­ma’nın ABD’nin mev­cut Af­ga­nis­tan-Pa­kis­tan stra­te­ji­si­ni be­nim­se­me­le­ri­ne ba­kı­lır­sa Pa­kis­tan’ı çok zor gün­le­rin bek­le­di­ği söy­le­ne­bi­lir. Yi­ne de nü­fu­su 200 mil­yo­na yak­la­şan nük­le­er si­lah sa­hi­bi Pa­kis­tan gi­bi bir ül­ke­yi kao­sa sü­rük­le­me­nin ateş­le oy­na­ma­ya ben­ze­di­ği unu­tul­ma­ma­lı. Alev al­ma­sı ha­lin­de bu ateş, sa­de­ce böl­ge­yi de­ğil baş­ta “ken­di­si­ni ya­kan” ol­mak üze­re tüm dün­ya­yı kül ede­cek bir yan­gı­na dö­nü­şe­bi­lir.

Paylaş Tavsiye Et