Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Skip Navigation LinksArşiv (July 2006) > Dünya Siyaset > İç siyasete dış ayar: Sezer’in İsrail ziyareti
Dünya Siyaset
İç siyasete dış ayar: Sezer’in İsrail ziyareti
Z. Tuba Kor
ŞU­BAT ayın­da HA­MAS he­ye­ti­nin zi­ya­re­ti se­be­biy­le Türk-İs­ra­il iliş­ki­le­rin­de ya­şa­nan ge­ri­lim, kar­şı­lık­lı üst dü­zey zi­ya­ret­ler­le aşıl­mış gö­rü­nü­yor. Ma­yıs ayın­da ku­ru­lan İs­ra­il hü­kü­me­ti­nin, HA­MAS’ı tec­rit hu­su­sun­da ulus­la­ra­ra­sı iş­bir­li­ği­ni sür­dür­me, “tek ta­raf­lı çe­kil­me” pla­nı ve İran ko­nu­la­rın­da des­tek bul­mak ama­cıy­la baş­lat­tı­ğı dış ge­zi­ler çer­çe­ve­sin­de Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı Tzi­pi Liv­ni’nin ilk du­ra­ğı Tür­ki­ye ol­du. Bu zi­ya­re­tin üze­rin­den he­nüz bir haf­ta geç­miş­ti ki 6-8 Ha­zi­ran’da Cum­hur­baş­ka­nı Nec­det Se­zer 7 yıl ara­dan son­ra İs­ra­il’e en üst dü­zey zi­ya­re­ti ger­çek­leş­tir­di. Bu zi­ya­ret­ler­de İs­ra­il, Tür­ki­ye’den “tek ta­raf­lı çe­kil­me” ve İran ko­nu­la­rın­da ara­dı­ğı des­te­ği bu­la­maz­ken; ti­ca­ret hac­mi­nin iki ka­tı­na çı­ka­rıl­ma­sı, ener­ji iş­bir­li­ği ve özel­lik­le Se­zer’in zi­ya­re­tiy­le HA­MAS’ı tec­rit ko­nu­la­rın­da iki ül­ke uz­laş­mış gi­bi gö­rü­nü­yor.
1996 ve 1999’da De­mi­rel ile baş­la­yan İs­ra­il’e cum­hur­baş­ka­nı dü­ze­yin­de­ki zi­ya­ret­le­rin üçün­cü­sü­nü ger­çek­leş­ti­ren Se­zer, bu­gü­ne ka­dar İs­ra­il ve Fi­lis­tin te­mas­la­rı­nın eş­za­man­lı ve den­ge­li yü­rü­tül­me­si ko­nu­sun­da­ki has­sa­si­ye­ti göz ar­dı ede­rek dip­lo­ma­tik tea­mül­le­rin dı­şı­na çık­tı. İs­ra­il’de cum­hur­baş­ka­nı, baş­ba­kan, baş­ba­kan yar­dım­cı­sı, dı­şiş­le­ri ba­ka­nı ve hat­ta mu­ha­le­fet li­de­riy­le gö­rü­şür­ken; Fi­lis­tin’de HA­MAS hü­kü­me­ti­ni boy­kot ede­rek sa­de­ce Özerk Yö­ne­tim Baş­ka­nı Mah­mud Ab­bas’la bir ara­ya gel­di. Baş­ba­kan Ha­ni­ye’nin gö­rüş­me ta­le­bi ise red­de­dil­di. Ge­rek İs­ra­il, ge­rek­se Fi­lis­tin ta­ra­fı ile ya­pı­lan te­mas­lar­da kar­şı­lık­lı il­ti­fat­la­rın dik­kat çek­ti­ği ge­zi sı­ra­sın­da İs­ra­il par­la­men­to­su­na da hi­tap eden ve İb­ra­ni­ce “şa­lom, to­da ra­ba” (se­lam, te­şek­kür­ler) di­ye­rek söz­le­ri­ni nok­ta­la­yan Se­zer, pro­to­kol ku­ral­la­rı­nı bo­zan ve­kil­ler­ce uzun sü­re ayak­ta al­kış­lan­dı. İs­ra­il ba­sı­nın­da iki ül­ke iliş­ki­le­ri­nin ne den­li de­rin ve bo­zul­maz ol­du­ğu­nun bir gös­ter­ge­si ola­rak de­ğer­len­di­ri­len ge­zi­de, HA­MAS hü­kü­me­ti ile te­mas ku­rul­ma­ma­sı adı­na Se­zer’e hiç­bir ba­ka­nın eş­lik et­me­me­si dik­kat çek­ti.
Fi­lis­tin da­va­sı­na des­te­ği ve İs­ra­il’in Fi­lis­tin po­li­ti­ka­sı­nı eleş­ti­ri­le­riy­le bi­li­nen Se­zer’in dip­lo­ma­tik açı­dan son de­re­ce den­ge­siz bu tav­rı, AKP’nin HA­MAS’ı Tür­ki­ye’de ağır­la­ma­sı­na bir tep­ki ola­rak iç si­ya­se­te dö­nük bir me­saj ve hü­kü­me­tin dış po­li­ti­ka­da al­dı­ğı ini­si­ya­tif­le­ri fren­le­me gi­ri­şi­mi ola­rak de­ğer­len­di­ril­di. Zi­ya­re­tin cum­hur­baş­kan­lı­ğı se­çim­le­ri ve la­ik­lik tar­tış­ma­la­rı­nın alev­len­di­ği bir dö­ne­me rastlaması ise ol­duk­ça ma­ni­dar­dı.
 
HA­MAS Kö­şe­ye Sı­kış­tı­rı­lı­yor
Tür­ki­ye’nin de tec­rit ker­va­nı­na ka­tıl­dı­ğı bir dö­nem­de HA­MAS hü­kü­me­ti iyi­ce kö­şe­ye sı­kış­tı: Dip­lo­ma­tik ve eko­no­mik yap­tı­rım­lar, na­kit pa­ra kri­zi, Ab­bas’ın ayak oyun­la­rı ve re­fe­ran­dum teh­di­di, muh­te­mel bir iç sa­vaş teh­li­ke­si, İs­ra­il’in tah­rik­le­ri ve “dev­let te­rö­rü”… Önü­müz­de­ki ay­lar çok sı­cak ge­çe­ce­ğe ben­zi­yor.
Ba­tı’nın dip­lo­ma­tik ve eko­no­mik tec­ri­di ile bo­ğu­şan HA­MAS, ma­lî kri­zi çöz­me nok­ta­sın­da um­du­ğu­nu bu­la­ma­dı. Zi­ra özel­lik­le Arap ve İs­lam ül­ke­le­rin­den alı­nan yar­dım sö­zü ne­ti­ce­sin­de top­la­nan pa­ra­lar, ABD’nin HA­MAS’a kay­nak ak­ta­ran ban­ka­la­ra te­rö­re des­tek ver­dik­le­ri ge­rek­çe­siy­le yap­tı­rım uy­gu­la­ya­ca­ğı teh­di­din­de bu­lun­ma­sı se­be­biy­le, hü­kü­me­te ulaş­tı­rı­la­mı­yor. HA­MAS yet­ki­li­le­ri ise bu so­ru­nu çöz­mek üze­re git­tik­le­ri ül­ke­ler­de top­la­dık­la­rı pa­ra­la­rı sı­nır­dan ba­vul­lar­da ge­çi­ri­yor­lar. An­cak sa­de­ce me­mur ma­aş­la­rı­nın ay­lık 160 mil­yon do­lar ol­du­ğu Fi­lis­tin’de bu ka­dar bü­yük bir meb­la­ğa böy­le bir yön­tem­le ulaş­mak ol­duk­ça zor. Üs­te­lik İs­ra­il’in gü­ven­lik ba­ha­ne­siy­le sı­nır ka­pı­la­rı­nı ka­pat­ma­sı ve do­lar ve av­ro ola­rak ge­ti­ri­len bu pa­ra­la­rın gün­lük ha­yat­ta kul­la­nı­lan pa­ra bi­ri­mi olan İs­ra­il şe­ke­li­ne çev­ril­me­si­ni en­gel­le­me­si ih­ti­ma­li de yük­sek gö­rü­nü­yor. Öte yan­dan AB’nin ha­zır­la­dı­ğı ve yar­dım­la­rın HA­MAS hü­kü­me­ti by-pass edi­le­rek doğ­ru­dan Fi­lis­tin hal­kı­na ulaş­tı­rıl­ma­sı­nı ön­gö­ren plan Or­ta Do­ğu Dört­lü­sü ta­ra­fın­dan ka­bul edil­di. An­cak bu pla­nın Fi­lis­tin hal­kı­nın der­di­ne ne de­re­ce der­man ola­ca­ğı­nı önü­müz­de­ki gün­ler gös­te­re­cek.
Na­kit kri­zi ne­de­niy­le ma­aş­la­rın ay­lar­dır öde­ne­me­me­si ve Ab­bas’a bağ­lı gü­ven­lik güç­le­ri­ne kar­şı HA­MAS’ın ken­di mi­lis gü­cü­nü kur­ma­sı se­be­biy­le pat­lak ve­ren ve Fi­lis­tin Mec­li­si ile ba­kan­lık bi­na­la­rı­nın ba­sı­la­rak ate­şe ve­ril­me­si­ne ka­dar gi­den olay­lar zin­ci­rin­de 20’yi aş­kın Fi­lis­tin­li ha­ya­tı­nı kay­bet­ti. Mı­sır’ın ara­bu­lu­cu­luk yap­tı­ğı gö­rüş­me­ler­de HA­MAS’ın mi­lis gü­cü­nü Gaz­ze so­kak­la­rın­dan çek­me­yi ka­bul et­me­siy­le olay­lar bir neb­ze ol­sun ya­tış­tı. An­cak ABD’nin des­te­ğiy­le Ab­bas’ın, ge­çiş nok­ta­la­rı­nı kon­trol et­mek ve İs­ra­il’e yö­ne­lik sal­dı­rı­la­rı en­gel­le­mek üze­re ken­di­si­ne bağ­lı kuv­vet­le­rin sa­yı­sı­nı 10 bi­ne çı­kar­ma­yı he­def­le­di­ği ve bu kuv­ve­te İs­ra­il’in Ür­dün üze­rin­den si­lah ve mü­him­mat sağ­la­dı­ğı ha­ber­le­ri ra­hat­sız­lık uyan­dı­rı­yor. Her ne ka­dar Ab­bas, bu ha­ber­le­ri ya­lan­la­sa da, iç sa­vaş se­nar­yo­la­rı­nın gün­dem­de ol­du­ğu bu­gün­ler­de el-Fe­tih’in muh­te­mel bir ça­tış­ma­ya kar­şı si­lah­lan­dı­rıl­dı­ğı yo­rum­la­rı gi­de­rek ar­tı­yor.
HA­MAS ile el-Fe­tih ara­sın­da­ki mü­ca­de­le­nin kı­zış­tı­ğı bir dö­nem­de İs­ra­il ha­pis­ha­ne­le­rin­de tu­tuk­lu bu­lu­nan ba­zı ör­güt­le­rin li­der­le­ri, Fi­lis­tin mü­ca­de­le­si­nin he­def ve il­ke­le­ri­ni or­ta­ya koy­mak üze­re ha­zır­la­dık­la­rı 18 mad­de­lik bir pla­nı 10 Ma­yıs’ta ilan et­ti­ler. Plan­da, 1967 sı­nır­la­rı için­de baş­ken­ti Do­ğu Ku­düs olan bir Fi­lis­tin dev­le­ti­nin ku­rul­ma­sı, mül­te­ci­le­rin ge­ri dö­nüş hak­kı­nın ta­nın­ma­sı, Fi­lis­tin’de ulu­sal bir­lik hü­kü­me­ti ku­rul­ma­sı, her tür­lü si­lah­lı ça­tış­ma­ya son ve­ril­me­si, FKÖ’ye bi­at edil­me­si, gü­ven­lik güç­le­ri­nin ye­ni­den or­ga­ni­ze edil­me­si ve si­ya­set yap­ma­la­rı­nın ya­sak­lan­ma­sı, İs­ra­il’e yö­ne­lik di­re­ni­şin sa­de­ce 1967 sı­nır­la­rı dâ­hi­lin­de­ki Fi­lis­tin top­rak­la­rın­da sür­me­si ve bü­tün Fi­lis­tin­li mah­kum­la­rın ser­best bı­ra­kıl­ma­sı çağ­rı­sı ya­pı­lı­yor. Fi­lis­tin­li grup­lar ara­la­rın­da mü­ca­de­le­yi so­na er­dir­mek üze­re mü­za­ke­re­le­re de­vam eder­ken; Ab­bas, ini­si­ya­ti­fi ele ala­rak bu pla­nın ka­bu­lü için HA­MAS’a 10 gün­lük sü­re ta­nı­dı. Bu sü­re­nin dol­ma­sı üze­ri­ne, pla­nı 26 Tem­muz’da re­fe­ran­du­ma su­na­ca­ğı­nı ilan et­me­si tep­kiy­le kar­şı­lan­dı. De­vam eden gö­rüş­me­ler­de an­laş­ma sağ­lan­ma­sı du­ru­mun­da, ta­raf­lar açı­sın­dan bü­yük bir risk oluş­tu­ran re­fe­ran­dum ip­tal edi­le­cek. Zi­ra muh­te­mel bir re­fe­ran­du­mun, halk ara­sın­da ku­tup­laş­ma­ya yol aça­rak iç ça­tış­ma­ya ne­den ol­ma­sı ve ta­raf­lar­dan bi­ri­nin si­ya­sî ha­ya­tı­na mal ol­ma­sın­dan en­di­şe edi­li­yor.
Fi­lis­tin­li­ler iç kar­ga­şa­yı so­na er­dir­mek için ça­ba har­car­ken, İs­ra­il hız kes­me­yen sal­dı­rı­la­rıy­la si­vil­le­ri he­def ala­rak tah­rik­le­ri­ni sür­dü­rü­yor. Kas­sam ‘fü­ze’le­ri­ni ba­ha­ne ede­rek, sa­de­ce son üç ay­da Gaz­ze’ye yak­la­şık 6000 top ate­şi aç­tı ve 80 fü­ze at­tı. Ha­va­dan nok­ta atış­la­rıy­la sui­kast po­li­ti­ka­sı­nı sür­dü­ren İs­ra­il, HA­MAS’ın ye­ni gü­ven­lik şe­fi Fi­lis­tin Halk Di­re­niş Ko­mi­te­le­ri ör­gü­tü­nün ku­ru­cu­su Ce­mal Ebu Sam­ha­da­na’yı da öl­dür­dü. İsrail’in, Gaz­ze sa­hi­lin­de pik­nik ya­pan bir ai­le­yi yok et­me­si ise bar­da­ğı ta­şı­ran son dam­la ol­du ve HA­MAS 16 ay son­ra şart­lı ateş­ke­si boz­du. Ma­sum­la­rın öl­dü­rül­me­si­ni “İs­ra­il’in ha­ta­sı, Fi­lis­tin’in he­de­fi” söy­le­miy­le meş­ru­laş­tır­ma­ya, hat­ta olay­la­rı sap­tı­ra­rak ken­di sal­dı­rı­la­rı­nı HA­MAS’ın üze­ri­ne yık­ma­ya ça­lı­şan İs­ra­il’in son haf­ta­lar­da on­lar­ca si­vi­li kat­let­me­si­ne ce­vap ola­rak, bir kon­trol nok­ta­sı­na ya­pı­lan bas­kın­da iki İs­ra­il as­ke­ri­nin öl­dü­rü­lüp bi­ri­nin ka­çı­rıl­ma­sı bir an­da ge­ri­li­mi tır­man­dır­dı. İs­ra­il’in “Gaz­ze’yi yer­le bir et­me” ve “Fi­lis­tin hü­kü­me­ti­ni de­vir­me” teh­dit­le­ri, Fi­lis­tin’de ye­ni dram­la­rın ya­şa­na­ca­ğı­nın ha­ber­ci­si.

Paylaş Tavsiye Et