Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Skip Navigation LinksArşiv (January 2009) > Kültür Sanat
Kültür Sanat
Sine-i Millet’e dönmek
1732 yı­lın­da Pa­di­şah Bi­rin­ci Mah­mud ta­ra­fın­dan Pe­ra ve ci­va­rı­nın su ih­ti­ya­cı­nı kar­şı­la­mak ve Mak­sem Su De­po­su’nda top­la­nan su­yun tak­sim edil­me­si için yap­tı­rı­lan, Tak­sim adı­nın da men­şei olan ya­pı, 20 Ara­lık’tan iti­ba­ren ar­tık bir sa­nat ga­le­ri­si ola­rak var­lı­ğı­nı sür­dü­rü­yor. Mak­sem Sa­nat Ga­le­ri­si’nin ev sa­hip­li­ği yap­tı­ğı ilk et­kin­lik ise Kü­tüp­ha­ne ve Mü­ze­ler Mü­dür­lü­ğü ta­ra­fın­dan pro­je­len­di­ri­len Si­ne-i Mil­let ser­gi­si.
Si­ne-i Mil­let ser­gi pro­je­si­nin te­ma­sı, Cum­hu­ri­ye­ti­mi­zin 85. yı­lın­da Türk mil­le­ti­nin 100 yı­lı aşan ya­kın dö­nem se­çim de­ne­yim­le­rin­den olu­şu­yor. Ser­gi Tan­zi­mat’tan Meş­ru­ti­yet’e, Cum­hu­ri­yet’in ila­nın­dan çok par­ti­li si­ya­si ha­ya­ta ka­dar olu­şan se­çim kül­tü­rü­mü­zün özel­lik­li ka­re­le­ri­ni iz­le­yen­le­riy­le pay­la­şı­yor. Se­çim kül­tü­rü­mü­zün ilk kez gör­sel dil­le ele alın­dı­ğı pro­je ile özel­lik­le genç ne­sil­ler­de se­çim, de­mok­ra­si ve Cum­hu­ri­yet bi­lin­ci­ni pe­kiş­tir­mek amaç­la­nı­yor.
Son yıl­lar­da gün­de­mi­miz­den düş­me­yen de­mok­ra­si­mi­zin ge­liş­me­si, hal­kın yö­ne­ti­me ka­tı­lı­mı, ül­ke­yi ida­re eden­le­rin key­fi dav­ran­ma­ma­la­rı gi­bi po­pü­ler söy­lem­le­rin tam yüz yıl ön­ce bel­ki de gü­nü­müz­den da­ha can­lı ve da­ha ha­ra­ret­li tar­tı­şıl­dı­ğı­nı bi­len­le­ri­miz, dö­nem üze­ri­ne ça­lı­şan aka­de­mis­yen­le­ri­miz dı­şın­da yok gi­bi. Özel­lik­le de­mok­ra­si­nin ol­maz­sa ol­ma­zı se­çim­ler ne za­man baş­la­mış, han­gi ev­re­ler­den geç­miş, bugün­le­re na­sıl gel­miş ya­ban­cı­sı ol­du­ğu­muz ko­nu­lar ara­sın­da.
Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti’nin de­mok­ra­tik ya­pı­sı­nın men­şei ne? 1931 ye­rel se­çim­le­rin­de bir­çok Av­ru­pa ül­ke­sin­den ön­ce seç­me ve se­çil­me hak­kı ka­za­nan Türk ka­dı­nının mü­ca­de­le­si ne za­man baş­la­dı? İlk seç­ti­ği­miz mil­let­ve­kil­le­ri kim­ler­di? Yüz yıl ön­ce bu ül­ke­de seç­men­ler­den oy ta­lep eden par­ti­le­rin isim­le­ri ne­ler­di?... Si­ne-i Mil­let ser­gi­si, de­mok­ra­tik­leş­me sü­re­ci­mi­zin yüz­ler­ce bi­lin­me­zi­ni gör­sel bir dil­le ce­vap­la­ma ça­bası­nın ürü­nü.
Ala­nın­da uz­man bir­çok kül­tür ve bi­lim in­sa­nının da­nış­man­lı­ğın­da, özel ve ka­muya ait ko­lek­si­yon­lar­dan se­çi­len na­di­de bel­ge­ler­le ha­zır­la­nan Si­ne-i Mil­let ser­gi­sinin kü­ra­tör­lü­ğü­nü Meh­met Lüt­fi Şen üst­len­miş. Pro­je dört ana bö­lüm­den olu­şu­yor: “1840’tan 1950’ye Se­çi­min Se­rü­ve­ni”, “Türk Ka­dı­nı­nın Se­çen ve Se­çi­len Ola­rak Por­tre­si”, “Se­çim­le Gül­me­nin Gör­sel Ta­ri­hi”, “Cum­hu­ri­ye­tin Kül­tür De­ğer­le­ri­ni Se­çi­yo­ruz”./ Hilal Turan

Tavsiye Et
Bir Reformcu, Şair ve Müzisyen: Sultan III. Selim Han
1789-1807 yıl­la­rı ara­sın­da Os­man­lı İm­pa­ra­tor­lu­ğu’nun yir­mi se­ki­zin­ci pa­di­şa­hı ola­rak sal­ta­nat sü­ren II­I. Se­lim, ve­fa­tı­nın 200. yı­lın­da Top­ka­pı Sa­ra­yı Mü­ze­si Has Ahır­lar’da dü­zen­le­nen bir ser­giy­le anı­lı­yor. İs­tan­bul Bü­yük­şe­hir Be­le­di­ye­si Kül­tü­rel ve Sos­yal İş­ler Dai­re Baş­kan­lı­ğı’nın dü­zen­le­di­ği, Kül­tür A.Ş.’nin or­ga­ni­ze et­ti­ği, Bir Re­form­cu, Şa­ir ve Mü­zis­yen: Sul­tan II­I. Se­lim Han baş­lık­lı ser­gi­de, Os­man­lı İm­pa­ra­tor­lu­ğu’nun 20. yüz­yıl baş­la­rı­na ka­dar sü­ren ye­ni­leş­me ha­re­ket­le­ri­nin önem­li ön­cü­le­rin­den II­I. Se­lim ve dö­ne­mi­ne ait yak­la­şık 150 eser ser­gi­le­ni­yor.
Do­ğu dün­ya­sı­nın bü­yük mü­zis­yen­le­rin­den ve Tür­ki­ye ta­ri­hi­nin, dev­let ve top­lum ha­ya­tı­nı de­ğiş­tir­me­ye baş­la­yan re­form­cu­la­rın­dan bi­ri olan; Os­man­lı dev­let ve top­lum ha­ya­tı­nın de­ğil, Av­ru­pa ta­ri­hi­nin de buh­ran­lı bir dö­ne­min­de ik­ti­dar sa­hi­bi olan Sul­tan II­I. Se­lim, dö­ne­min kı­sıt­lı şart­la­rı­na rağ­men Os­man­lı’nın dış düş­man­la­rı­nı ber­ta­raf et­mek­te isa­bet­li bir po­li­ti­ka gü­der; an­cak, iç po­li­ti­ka­da ay­nı di­ra­yet ve şid­de­ti gös­te­re­me­di­ği için, bir iç ayak­lan­ma­nın kur­ba­nı olur. İyi bir şa­ir ve mü­zis­yen olan II­I. Se­lim’in sal­ta­nat sü­re­cin­de, as­ke­rî ve si­ya­si alan­da ya­pı­lan re­form­la­rın ya­nı sı­ra, kül­tür ve sa­nat ala­nın­da da ye­ni ge­liş­me­ler ya­şa­nır; Ba­tı et­ki­siy­le ba­rok ve ro­ko­ko üs­lu­bu, mi­ma­ri­de, re­sim ve süs­le­me sa­nat­la­rın­da ye­ni yo­rum­lar ka­za­nır.
II­I. Se­lim dönemindeki re­form ha­re­ket­le­ri ve si­ya­si iliş­ki­ler­ ile kül­tür ve sa­nat ala­nın­da­ki ye­ni­lik­lerin; ha­zi­ne eser­le­ri, el yaz­ma­la­rı, ar­şiv mal­ze­me­si ve mü­hür­ler, teks­til­ler, por­tre­ler, si­lah ve sa­at­ler­le yan­sı­tıl­dı­ğı ser­gi, 24 Mart 2009 ta­ri­hi­ne ka­dar ge­zi­le­bi­lir./ Hilal Turan

Tavsiye Et
Hayallere Sığmayan Minyatür Odalar
Min­ya­tür sa­na­tı­nın gü­nü­müz­de­ki tek ak­tif tem­sil­ci­si ABD’li sa­nat­çı Henry Kup­jack’ın dün­ya ta­ri­hin­de iz bı­rak­mış dö­nem­le­rin ya­şam tar­zı­nı, mi­ma­ri özel­lik­le­ri­ni yan­sıt­tı­ğı Min­ya­tür Oda­lar’ı, 16 Ara­lık 2008-15 Mart 2009 ta­rih­le­ri ara­sın­da Rah­mi M. Koç Mü­ze­si’nde ser­gi­le­ni­yor.
Şim­di­ye ka­dar Flo­ri­da Nap­les Sa­nat Mü­ze­si, Win­tert­hur Mü­ze­si, Chi­ca­go Sa­nat Ens­ti­tü­sü, Bos­ton Kü­tüp­ha­ne­si ve Il­li­no­is Dev­let Mü­ze­si gi­bi dün­ya­nın bel­li baş­lı mü­ze ve ga­le­ri­le­rin­de ser­gi­le­nen Min­ya­tür Oda­lar’da Kup­jack’in me­tal, ah­şap ve ku­maş gi­bi mal­ze­me­ler kul­la­na­rak ya­rat­tı­ğı 21 oda bu­lu­nu­yor.
“Ama­cım oda­la­rı öy­le­si­ne ger­çek yap­mak ki ba­kıl­dı­ğın­da oda­nın için­dey­miş gi­bi his­set­ti­re­bil­mek” di­yen Kup­jack, min­ya­tür­le­ri­nin or­ta­ya çık­ma­sın­da yıl­la­rın de­ne­yi­mi ve ço­cuk­luk ha­yal gü­cü­nün çok te­sir­li ol­du­ğu­nu söy­lü­yor.
Her ye­ni oda­nın ye­ni bir mey­dan oku­ma ol­du­ğu­nu da vur­gu­la­yan sa­nat­çı, min­ya­tür sa­na­tı ve ken­di sa­na­tı ile il­gi­li şun­la­rı söy­lü­yor: “Min­ya­tür, en es­ki uy­gar­lık­lar­dan bu ya­na var olan bir ge­le­nek­tir. İnanç sis­tem­le­ri ve kül­tü­rel ol­gu­la­rın et­ki­le­ri­ni ta­şı­ya­bi­lir. Do­ğa ve çev­re­yi an­lam­lan­dır­mak açı­sın­dan in­sa­noğ­lu­nun ba­şa çı­ka­bi­le­ce­ği bo­yut­la­ra in­dir­ge­mek amaç­la­nır. Min­ya­tür­de ger­çek­çi et­ki­yi ya­rat­mak önem­li­dir. Kur­gu­nun ba­şa­rı­sı, ger­çek­çi­li­ği yan­sı­ta­cak ye­ter­li de­ta­yın ve­ri­le­bil­me­si açı­sın­dan doğ­ru oran­tı­la­ma­ya bağ­lı­dır. Min­ya­tür kur­gu­la­nır­ken, zi­hin yüz­ler­ce fo­toğ­ra­fı doğ­ru kom­po­zis­yon için­de ve ola­bi­le­cek her tür­lü açı­yı kul­la­na­rak bir ara­ya ge­ti­rir.”
Kup­jack’ın ser­gi­sin­de, İs­ken­der’in Ku­şat­ma Ça­dı­rı (M.Ö. 333), Kır­mı­zı Mo­bil­ya­lı Ame­ri­kan Lo­kan­ta­sı (1942), Pto­le­mi Sa­ra­yı’nın Ya­tak Oda­sı (M.Ö. 200), Ra­le­igh Ta­ver­na­sı Da­up­hi­ne Ye­mek Oda­sı (Wil­li­ams­burg 1770’ler), Fran­sız Taş­ra Ya­tak Oda­sı (1850), Ja­pon Çift­lik Evi Mut­fa­ğı (1700’ler), 17. Yüz­yıl Kor­san Kap­ta­nın Ka­ma­ra­sı (1680), Black­well Mi­sa­fir Oda­sı (1760), Mont­mo­ren­ci Mer­di­ven­li Sa­lon (1830), New Or­le­ans Otur­ma Oda­sı (1850), 1950’ler New York’un­da Sa­nat­çı Stüd­yo­su, San Fran­cis­co Dans Sa­lo­nu ve Ba­rı (1885’ler), Lüks Pul­man Va­go­nu (1893), H.C. Kup­jack Ça­tı Ka­tı (1995), Bei­der­mei­er Kü­tüp­ha­ne­si (1815’ler), 18. Yüz­yıl İn­gi­liz Ba­rı (1795’ler), XVI. Lou­is’nin Ye­mek Oda­sı, Win­ter­gar­den Ti­yat­ro­su Ku­li­si (1940), Tho­mas Jef­fer­son’ın Ça­lış­ma ve Ya­tak Oda­sı (1770), Uly­ses Grant’ın Ga­le­na’da­ki Ye­mek Oda­sı (1879) yer alı­yor. Ser­gi­de ay­rı­ca Kup­jack’ın, Rah­mi Koç’un is­te­ği üze­ri­ne yap­tı­ğı ve mü­ze­ye ar­ma­ğan et­ti­ği “18. Yüz­yıl Os­man­lı Kah­ve­ha­ne­si” de sa­nat­se­ver­le­rin be­ğe­ni­si­ne su­nu­lu­yor. (Tel: 0212 369 66 00-01-02) / Hilal Turan

Tavsiye Et