Kullanıcı Adı: Şifre    
   
  veya Üye olun | Şifremi unuttum
  Arama / Gelişmiş Arama  
   
Skip Navigation LinksArşiv (January 2009) > Dosya > Obama,ABD-Avrupa ilişkilerini değiştirebilecek mi?
Dosya
Obama,ABD-Avrupa ilişkilerini değiştirebilecek mi?
Muzaffer Şenel
ABD’NİN ye­ni baş­ka­nı Ba­rack Oba­ma’nın, Tran­sat­lan­tik iliş­ki­le­ri­ne ye­ni bir so­luk ge­tir­me­si bek­le­ni­yor. Irak’ın iş­ga­li sü­re­cin­de ger­ilen iliş­ki­ler, Al­man­ya’da An­ge­la Mer­kel, Fran­sa’da Nic­o­las Sar­kozy ve İtal­ya’da Sil­vi­o Ber­lus­co­ni’nin ik­ti­da­ra gel­me­siy­le hü­kü­met­ler dü­ze­yin­de kıs­men dü­zel­di. An­cak ka­muo­yu nez­din­de Ge­or­ge W. Bush yö­ne­ti­mi­ne du­yu­lan kız­gın­lık hâ­lâ de­vam edi­yor. Oba­ma’nın se­çim pro­pa­gan­da­sı sü­re­cin­de kul­lan­dı­ğı “Ne dün­ya­dan eli­mi­zi çe­ki­le­bi­li­riz ne de ka­ba­da­yı­lık ede­rek her­ke­si itaa­te zor­la­ya­bi­li­riz” söy­le­mi, “Akıllı Güç (Smart Po­wer)” si­ya­se­ti­nin işa­ret­le­ri ola­rak oku­nu­yor.
ABD Se­na­to­su Dış İliş­ki­ler Ko­mi­te­si Av­ru­pa Alt Ko­mis­yo­nu Baş­ka­nı Ba­rack Oba­ma’nın, De­mok­rat Par­ti’den aday­lı­ğı ke­sin­leş­tik­ten son­ra­ki ilk ge­zi­si­ni Av­ru­pa’ya yap­ma­sı, se­çil­me­si ha­lin­de Av­ru­pa ile iliş­ki­le­ri ye­ni­den ra­yı­na oturt­mak is­te­di­ği ve ba­zı yük­le­ri pay­laş­mak için ha­zır­lık yap­tı­ğı şek­lin­de al­gı­lan­mış­tı. Oba­ma, baş­kan se­çil­dik­ten son­ra yap­tı­ğı ko­nuş­ma­lar­da Av­ru­pa’ya özel önem ver­di­ği­ni sık sık di­le ge­ti­ri­yor. Özel­lik­le Av­ru­pa’yı doğ­ru­dan il­gi­len­di­ren ko­nu­lar­da, es­ki kı­ta­nın da­ha faz­la so­rum­lu­luk al­ma­sı ve ABD’nin yü­kü­nü pay­laş­ma­sı için ça­ba gös­te­re­ce­ği­ni ifa­de edi­yor. Av­ru­pa­lı­lar, ye­ni dö­nem­de Af­ga­nis­tan, Irak ve NA­TO’nun ge­niş­le­yip ye­ni kü­re­sel yü­küm­lü­lük­ler al­ma­sı gi­bi so­run­la­ra iliş­kin Ame­ri­kan po­li­ti­ka­la­rı­nın da­ha es­nek ola­ca­ğı­nı ümit edi­yor­lar.
ABD’nin Bush dö­ne­min­de Çek Cum­hu­ri­ye­ti ve Po­lon­ya’ya kur­mak is­te­di­ği ra­dar ve fü­ze üs­le­ri, AB üye­le­ri ara­sın­da de­rin bir çat­la­ğa ne­den ol­muş­tu. Fran­sa, Al­man­ya, Bel­çi­ka gi­bi Av­ru­pa ül­ke­le­ri Oba­ma’yı, bu çık­maz­dan kur­tu­la­bil­mek için şans ola­rak gö­rü­yor. ABD’nin Or­ta­do­ğu po­li­ti­ka­sı, ABD-Rus­ya iliş­ki­le­ri, NA­TO’nun ge­niş­le­me­si, Bal­kan­lar ve Kaf­kas­lar’da­ki ge­liş­me­ler, ABD-Av­ru­pa iliş­ki­le­ri­ni et­ki­le­yen önem­li me­se­le­ler ara­sın­da. Gür­cis­tan, Uk­ray­na, Ko­so­va, Bos­na-Her­sek ve Ka­ra­dağ’ın NA­TO aday­lı­ğı­na Rus­ya kar­şı çı­kı­yor. Özel­lik­le Gür­cis­tan ve Uk­ray­na’nın NA­TO üye­li­ği­ni doğ­ru­dan teh­dit ola­rak al­gı­la­yan Rus­ya’nın tep­ki­sin­den çe­ki­nen Av­ru­pa­lı­lar, yüz­le­ri­ni Ba­tı Bal­kan­lar’a çe­vir­di­ler. Bu böl­ge­nin 2014’e ka­dar AB’ye tam üye ol­ma­sı yö­nün­de çe­şit­li po­li­ti­ka­lar ge­liş­tir­me­ye ça­lı­şan Brük­sel’in, özel­lik­le Ko­so­va ve Sır­bis­tan ko­nu­sun­da ABD’nin cid­di des­te­ği­ne ih­ti­ya­cı var.
Oba­ma’nın, İran Cum­hur­baş­ka­nı Mah­mud Ah­me­di­ne­jad ile ge­re­kir­se gö­rü­şe­bi­le­ce­ği­ni söy­le­me­si, Av­ru­pa­lı­la­rın İran’ın nük­le­er fa­ali­yet­le­ri ko­nu­sun­da as­ke­rî se­çe­ne­ğe kar­şı öner­dik­le­ri mü­za­ke­re yön­te­mi­ne Was­hing­ton’ın yak­la­şa­ca­ğı an­la­mı­na ge­li­yor. Fa­kat ay­nı Oba­ma, Af­ga­nis­tan’da as­ke­rî mü­ca­de­le­yi art­tı­ra­rak sür­dür­me­yi ter­cih ede­bi­lir. Ge­rek se­çim sü­re­cin­de ge­rek­se de se­çil­dik­ten son­ra ver­di­ği de­meç­ler­den ha­re­ket ede­rek Oba­ma’nın, bü­yük ola­sı­lık­la ba­zı AB üye­le­riy­le bir­lik­te Af­ga­nis­tan ope­ras­yo­nu­nu ge­niş­le­te­rek NA­TO şem­si­ye­si al­tın­da yü­rüt­me­ye ça­lı­şa­ca­ğı­nı ön­gö­re­bi­li­riz.
Ara­lık ayı ba­şın­da Slo­ven­ya’da ka­tıl­dı­ğım bir kon­fe­rans­ta, Av­ru­pa­lı aka­de­mis­yen­le­re Oba­ma hak­kın­da­ki gö­rüş­le­ri­ni sor­dum. Bü­yük ço­ğun­lu­ğu­nun or­tak fik­ri, “Asıl önem­li hu­su­sun, Oba­ma’nın kim ol­du­ğu ve­ya ne ya­pa­ca­ğı de­ğil, sa­de­ce Bush’un gi­de­cek ol­ma­sı” şek­lin­dey­di. On­la­ra, “Ge­len gi­de­ni ara­tır” sö­zü­nü ha­tır­lat­tı­ğım­da, on­lar da ba­na Oba­ma’nın se­çim sü­re­sin­de­ki “de­ği­şim” slo­ga­nı­nı, Tran­sat­lan­tik iliş­ki­le­ri­nin ye­ni­len­me­si ve et­kin­leş­ti­ril­me­si­ne vur­gu yap­ma­sı­nı ve Av­ru­pa ile be­ra­ber ha­re­ket et­mek is­te­di­ği yö­nün­de­ki söy­lem­le­ri­ni ha­tır­lat­tı­lar. Al­man bir aka­de­mis­ye­ne gö­re, Bush dün­ya­yı o ka­dar çok yor­du ki, Oba­ma’nın sa­de­ce “de­ği­şim” söy­le­mi bi­le ona olum­lu ba­kıl­ma­sı için ye­ter­li.
Oba­ma’nın Av­ru­pa’da ta­nın­ma­yan bi­ri ol­du­ğu­nu söy­le­yen Fran­sız araş­tır­ma­cı Ju­li­en The­ron, Sar­kozy’nin “Oba­ma’yı ta­nı­yan tek Fran­sız be­nim” sö­zü­nü gün­de­me ge­ti­re­rek, Fran­sız­la­rın Bush’u iyi ta­nı­ma­la­rın­dan do­la­yı Oba­ma’yı ta­nı­ma­ma­la­rı­nın so­run teş­kil et­me­di­ği­ni be­lirt­ti. Av­ru­pa­lı­la­rın Oba­ma ile Tem­muz’da Ber­lin, Pa­ris ve Lon­dra’ya yap­tı­ğı zi­ya­ret­ler es­na­sın­da te­ma­sa geç­ti­ği­ni söy­le­yen The­ron, Oba­ma’nın Av­ru­pa ge­zi­sin­de ken­di­si ile Ken­nedy ara­sın­da ben­zer­lik­ler kur­ma­ya ve bu yol­la sem­pa­ti ka­zan­ma­ya ça­lış­tı­ğı­nı be­lirt­ti. Özel­lik­le Ber­lin ko­nuş­ma­sı­nın Ken­nedy’yi tak­lit et­mek­ten iba­ret ol­du­ğu­nu söy­le­me­si bi­le Oba­ma’nın ba­şa­rı­lı bir pro­pa­gan­da yü­rüt­tü­ğü­nün gös­ter­ge­si.
Av­ru­pa­lı­lar, ABD’nin po­li­ti­ka­la­rın­da kök­ten bir de­ği­şik­lik bek­le­mi­yor­lar. Oba­ma’nın sı­cak ve di­ya­lo­ğa açık tav­rı­nın iliş­ki­le­rin sey­ri­ni be­lir­le­ye­ce­ği­nin al­tı­nı çi­zer­ken bi­le, faz­la iyim­ser olun­ma­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni vur­gu­lu­yor­lar. Tem­kin­li dav­ra­nan­la­rın or­tak gö­rü­şü de­ği­şim söy­le­mi­nin bir ka­muf­laj ol­du­ğu yö­nün­de. İh­ti­ya­tı el­den bı­rak­ma­yan­la­ra gö­re, Oba­ma ABD dış po­li­ti­ka­sı­nın ana hat­la­rı­nı de­ğiş­tir­mek­ten zi­ya­de onun çir­kin yü­zü­nü gü­zel­leş­tir­me­ye ça­lı­şa­cak. Hil­lary Clin­ton’ın dı­şiş­le­ri ba­ka­nı ola­rak atan­ma­sı, söz ko­nu­su imaj ope­ras­yo­nu­nun ilk adı­mı ola­rak gö­rü­lü­yor.
Ön­ce­ki yıl­lar­da AB ile ABD ara­sın­da ik­lim de­ği­şik­li­ği­ne kar­şı alı­na­cak ön­lem­ler ko­nu­sun­da ya­şa­nan tar­tış­ma­nın, Oba­ma dö­ne­min­de azal­ma­sı umut edi­li­yor. Zi­ra Oba­ma’nın bi­lim baş­da­nış­man­lı­ğı­na kü­re­sel ısın­ma­ya yö­ne­lik ey­lem ve açık­la­ma­la­rıy­la da öne çı­kan bir ak­ti­vist olan Prof. John Hol­dren’i ge­tir­me­si, Bush dö­ne­min­de kü­re­sel ısın­ma­ya kar­şı iz­le­nen pa­sif po­li­ti­ka­nın terk edi­le­ce­ği­ne yö­ne­lik bek­len­ti­le­ri ar­tır­dı. Her ne ka­dar Oba­ma, Av­ru­pa hak­kın­da­ki gö­rüş­le­ri­ni çok net ve açık bir şe­kil­de or­ta­ya koy­ma­dıy­sa da, ye­ni dö­nem­de ABD ile Av­ru­pa ara­sın­da so­ğuk rüz­gâr­la­rın ye­ri­ni sı­cak rüz­gâr­la­rın ala­ca­ğı tah­min edi­le­bi­lir.

Paylaş Tavsiye Et